Η χρονική περίοδος που επελέγη γι' αυτή την πρώτη βάση βιβλιογραφικών δεδομένων εκτείνεται από τον 15ο ώς το 19ο αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή παρατηρείται ελληνική μετανάστευση και ίδρυση κοινοτήτων ή εμπορικών επιχειρήσεων σε πόλεις της Ιταλικής χερσονήσου, της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης, της Νότιας Ρωσίας, της Αιγύπτου. Σε αυτή τη φάση κατ' εξαίρεση μόνο έχουν καταγραφεί βιβλία που αναφέρονται στις μετακινήσεις-μεταναστεύσεις που ξεπερνούν τα χρονικά αυτά όρια.

Οι μετακινήσεις αυτές στήριξαν διαχρονικά το 'διάλογο' με τον ευρωπαϊκό κόσμο. «Η τοποθεσία της Ελλάδος οπού είναι αναμεταξύ εις τη λοιπή Ευρώπη, Ασία και Αφρική, εις το κέντρο να ειπώ έτζι του παλαιού κόσμου, το ευεπίμικτο, οπού ημπορεί να έχη με διάφορα έθνη δια της Μεσογείου [?]», έγραφαν οι Δανιήλ Φιλιππίδης και Γρηγόριος Κωνσταντάς στη Γεωγραφία Νεωτερική το 1791. Είναι η Ευρώπη, η δυτική Ευρώπη, ο χώρος με τον οποίο οι ορθόδοξοι Γραικοί, Ρωμηοί θα βρίσκονται σε διαρκή 'διάλογο', ο χώρος στον οποίο εντάσσουν τις οικονομικές και ναυτιλιακές επιχειρήσεις τους. Χώρος που διακρίνεται στη συνείδησή τους από το Οθωμανικό περιβάλλον, την Ανατολή όπου ζουν. Τα καράβια των Υδραίων «ταξιδεύουν στην Ευρώπη», ο «καπετάν Χριστόδουλος ερχόμενος από Ευρώπην» επιστρέφει στην Ύδρα. Πηγές για τη μελέτη του φαινομένου αυτού αποτελούν τα τοπικά αρχεία των κοινοτήτων που ίδρυσαν οι πάροικοι στους χώρους υποδοχής, τα κρατικά αρχεία των χωρών που τους φιλοξένησαν, καταστατικά κανονισμών κοινοτήτων, λειτουργίας σχολείων, εφημερίδες, περιοδικά, απομνημονεύματα, αλλά και ιδιωτικά αρχεία οικονομικού περιεχομένου, αρχεία εμπορικών και ασφαλιστικών εταιρειών κ.ά. Η βιβλιογραφική παραγωγή για τη μελέτη του φαινομένου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και αυτόν τον πλούτο επιχειρεί να παρουσιάσει η προσπάθειά μας αυτή. Στόχος της βάσης που ακολουθεί είναι η ενημέρωση περισσότερο του μελετητή για την αντίστοιχη παραγωγή και όχι η με αφετηρία τους αυστηρούς βιβλιογραφικούς κανόνες καταγραφή και ταξινόμηση της πληροφορίας.

Ο βιβλιογραφικός οδηγός που ακολουθεί αποτελεί τον καρπό προγράμματος που πραγματοποιήθηκε υπό την εποπτεία της Όλγας Κατσιαρδή-Hering, καθηγήτριας στον Τομέα Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με χρηματοδότηση αρχικά του Ειδικού Λογαριασμού Έρευνας (πρόγραμμα 'Καποδίστριας'). Στην πρώτη ερευνητική ομάδα εργάσθηκαν οι μεταπτυχιακοί φοιτητές κ.κ. Ιωάννης Κολοβός, Δημήτριος Κοντογεώργης, Ίκαρος Μαντούβαλος. Τη βάση δεδομένων για την εμφάνιση στο διαδίκτυο διαμόρφωσαν οι συνεργάτες κ.κ. Νίκος Αποστολάκης και Μιχάλης Παππάς. Η τελική επεξεργασία της βιβλιογραφικής βάσης εντάχθηκε στο πρόσφατα εγκριθέν από το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ερευνητικό Πρόγραμμα (Πυθαγόρας ΙΙ) με τίτλο 'Ελληνικές Κοινότητες και Ευρωπαϊκός Κόσμος (13ος-19ος αι.). Μορφές αυτοδιοίκησης, κοινωνική οργάνωση, συγκρότηση ταυτοτήτων', υπό την εποπτεία των μελών ΔΕΠ του Τομέα Ιστορίας και καθηγητριών κ.κ. Όλγας Κατσιαρδή-Hering, Αναστασίας Παπαδία-Λάλα και της επίκ. Καθηγήτριας κ. Μαρίας Ευθυμίου. Η συγκέντρωση του βιβλιογραφικού υλικού έγινε από αυτοψία των βιβλίων και άρθρων αλλά και με βάση τη χρήση των βιβλιογραφιών που παρατίθενται σε γενικότερα βιβλία? στη συγκεκριμένη περίπτωση παρατίθεται στο ειδικό λήμμα η βιβλιογραφική ένδειξη από την οποία αντλήθηκε η σχετική πληροφορία.